Żołądek i jelita sportowca
Żołądek i jelita sportowca
Uprawiając sport przez wiele godzin tygodniowo poddajesz swoje ciało reżimowi ćwiczeń - wyznaczasz plan działania i realizujesz go w stopniu mniej lub bardziej satysfakcjonującym. Chcąc poprawić wyniki szukasz sposobów, aby Twój organizm był bardziej wydajny i nie zawodził Cię podczas treningów lub zawodów. Niestety, czasami łatwo zapomnieć o tym, jak duży wpływ na to, co możesz osiągnąć, ma Twoja dieta. I nie chodzi, bynajmniej, o wagę, ale o źródło energii i zalążek Twojej kondycji fizycznej.
Stosując określone diety mające wzmocnić Twoje ciało i pomóc Ci pokonać kolejne wyzwania, często trudno sprostać regularnemu jedzeniu i radykalnym zasadom żywieniowym. Oczywiście masz prawo do odpuszczania sobie od czasu do czasu, jednak gdy takie sytuacje mają miejsce zbyt często lub Twoje treningi są naprawdę wyczerpujące - czasami trudno uniknąć wspomagania się odżywkami lub shotami energetycznymi.
Jeśli dodasz do tego stres i niewystarczającą ilość snu, Twoje ciało zacznie się buntować przeciwko zbytniemu obciążeniu i możesz zacząć odczuwać niedogodności ze strony układu pokarmowego. To wcale nie jest rzadkość! Wręcz przeciwnie, jest to często spotykana sytuacja, której można, w mniejszym lub większym stopniu, zaradzić. I WARTO TO ZROBIĆ! Nie tylko ze względów zdrowotnych, ale także by osiągać pożądane przez siebie wyniki sportowe.
Co stanowi zagrożenie dla zdrowia?
Przeprowadzono badania, które dowodzą, że 30-50% sportowców, w szczególności sportów wytrzymałościowych, doświadcza problemów żołądkowo-jelitowych. Wpływają one na ich komfort życia i trenowania oraz na późniejszy powrót do zdrowia.
Na szczęście większość objawów żołądkowo-jelitowych odczuwalnych podczas ćwiczeń jest łagodna i nie zagraża zdrowiu. Bywają jednak takie, które stanowią poważne wyzwanie medyczne. Należą do nich m.in.:
- hematochezja - obecność świeżej krwi w stolcu,
- krwotoczne zapalenie żołądka - powstawanie niewielkich, krwawiących ubytków nabłonka śluzówki,
- niedokrwienie jelit.
Dolegliwości żołądkowe
Do czynników przyczyniających się do powstania dolegliwości żołądkowo-jelitowych u sportowców należą m.in. siły mechaniczne, zmieniony przepływ krwi w żołądku oraz zmiany neuroendokrynne - rzadkie i specyficzne nowotworu o podłożu hormonalnym. Mogą one doprowadzić do rozwinięcia takich schorzeń, jak:
- choroba refluksowa przełyku (GERD),
- nudności,
- wymioty,
- zapalenie żołądka,
- wrzody trawiennie,
- krwawienie z przewodu pokarmowego,
- przejściowy ból brzucha związany z wysiłkiem fizycznym (ETAP).
Urazy mechaniczne, zmniejszony przepływ krwi podczas ćwiczeń i niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) mogą przyczyniać się do zapalenia żołądka, krwawienia z przewodu pokarmowego i powstawania wrzodów u sportowców. Zmniejszenie któregokolwiek z powyższych objawów można osiągnąć poprzez tłumienie wydzielania kwasu żółciowego za pomocą leków - inhibitorów pompy protonowej.
Ból brzucha związany z wysiłkiem fizycznym (ETAP) jest powszechnym, choć słabo poznanym, ostrym bólem brzucha trudnym do wyleczenia. Częstość występowania tego schorzenia wzrasta u sportowców rozpoczynających nowy program ćwiczeń lub zwiększających intensywność obecnego. ETAP może reagować na wprowadzenie zmian w sposobie oddychania lub może samoistnie ustąpić wraz z kolejnymi treningami.
Aby ocenić stan zdrowia sportowca z objawami chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego wymagane jest poznanie dokładnej historii choroby i jej przebiegu. Możną ją monitorować poprzez szczegółowy dziennik treningu lub ukierunkowane badania fizykalne mające na celu wykluczenie potencjalnie poważnych przyczyn objawów. Pomocne mogą okazać się też dalsze badania laboratoryjne zlecone na podstawie wyników badań fizykalnych.
Dolegliwości jelitowe
Wśród najczęściej wymienianych objawów żołądkowo-jelitowych (GI), ewidentnie związanych z zaburzeniem pracy jelit są:
- skurcze,
- wzdęcia,
- nudności,
- zaparcia,
- biegunki.
Problemy te najczęściej związane są ze zmianami przepuszczalności jelit i zmniejszoną funkcją bariery jelitowej, która zapewnia selektywną przepuszczalność - tak, aby do układu krwionośnego przedostawały się tylko składniki naturalne, nieszkodliwe i niezbędne dla funkcjonowania organizmu, czyli odpowiednio rozłożone substancje odżywcze, elektrolity i składniki mineralne.
Zwiększona przepuszczalność naczyń przewodu pokarmowego, tzw. "nieszczelne jelito", prowadzi również do endotoksemii - specyficznej reakcji organizmu na zakażenie - i powoduje zwiększoną podatność na choroby zakaźne i autoimmunologiczne z powodu absorbcji patogenów/toksyn do tkanek i krwioobiegu.
Kluczowymi składnikami, które odpowiadają za funkcje bariery jelitowej i przepuszczalność naczyń przewodu pokarmowego, są ciasno połączone struktury białkowe zlokalizowane w kanałach międzykomórkowych, a dokładniej między komórkami nabłonkowymi ściany jelita.
Integralność ciasnych połączeń zależy od interakcji między stałymi rezydentami jelit, a bakteriami powodującymi fermentację oraz od metabolizmu komórek nabłonkowych jelit i aktywności tkanki limfatycznej związanej z jelitami (tkanki chroniącej błony śluzowe przewodu pokarmowego). Kluczowe jest tu utrzymanie prawidłowego mikrobiomu flory bakteryjnej, w tym prebiotyków, które są pożywką dla bakterii probiotycznych odpowiedzialnych za właściwe trawienie i odporność organizmu.
Sposoby na zapobieganie chorobom oraz łagodzenie ich objawów
Nutraceutyki probiotyczne i/lub synbiotyczne pozytywnie wpływają na jelita, kondycję, zdrowie i samopoczucie sportowca. Mają też zastosowanie w różnych chorobach. Ta grupa suplementów wzrasta w siłę, a ich skuteczność jest potwierdzona licznymi badaniami przeprowadzonymi na sportowcach. Ich wyniki wykazują obiecujące korzyści z zastosowania takiej formy łagodzenia objawów schorzeń żołądkowo-jelitowych.
Odpowiednio dobrana i zbilansowania dieta oraz właściwa suplementacja dopasowanymi do potrzeb organizmu produktami wysokiej jakości wspierają funkcjonowanie organizmu i jego odporność, umożliwiając zmniejszenie występowania uciążliwych objawów ze stronu układu pokarmowego podczas ćwiczeń.
Ważne jest zapewnienie stosunkowo szybkiego czasu opróżniania żołądka, wchłaniania wody i składników odżywczych, a także utrzymanie odpowiedniej perfuzji naczyń krwionośnych przewodu pokarmowego. Wszystko to powinno przełożyć się na prawidłową pracę żołądka i jelit, a finalnie na dobre samopoczucie, sprawność i gotowość sportowców do efektywnego treningu.